İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK EDEBİYATI YAZILI DÖNEM

 Elbette, İslamiyet öncesi Türk edebiyatı yazılı edebiyatının temelleri, Orta Asya'daki Türk toplulukları tarafından oluşturulmuştur. Yazının keşfi, bu dönemin yazılı kültürel eserlerinin günümüze ulaşmasını sağlamıştır.

Yazılı Edebiyatın Kökenleri

Yazılı edebiyat, Orhun Yazıtları ile başlar. Bu yazıtlar, 8. yüzyılda Göktürk Kağanlığı tarafından dikilmiş ve bilinen en eski Türkçe metinlerdir. Yer adları, kişi isimleri, tarihî olaylar ve övgüleri içeren bu yazıtlar, Türk kültürü, devlet yapısı ve hukuki konular hakkında önemli bilgiler verir.

Divan-ı Lügat-ı Türk

Kaşgarlı Mahmud tarafından 11. yüzyılda yazılan "Divan-ı Lügat-ı Türk", Türk dili hakkında önemli bir kaynaktır. Eser, Türkçe'nin yapısal özelliklerini, gramerini, atasözlerini ve tarihî dönemlere ait bilgileri içerir.

Eski Türk Edebiyatı

Eski Türk edebiyatı, yazılı edebiyatın ilk dönemlerinde gelişmiştir. Bu döneme ait eserlerde özellikle destanlar, manzum söyleyişler ve şiirsel anlatılar bulunur. Göktürkçe, Uygurca, Karlukça gibi farklı Türk lehçelerinde eserler yazılmıştır.

Bilge Kağan Destanı

Göktürkler döneminde oluşturulan Bilge Kağan Destanı, Türk destan geleneğinin önemli bir örneğidir. Kaşgarlı Mahmud'un da bahsettiği bu destan, kahramanlık, liderlik ve milli birliğin önemini anlatır.

Orhun Abideleri ve Hikaye-Tezkire Geleneği

Orhun Abideleri, yazılı Türk edebiyatının en eski örneklerindendir. Bunlar arasında Bilge Kağan Yazıtı, Kültigin Yazıtı ve Tonyukuk Yazıtı bulunur. Hikaye-Tezkire geleneği ise, manzum öykü anlatılarından oluşur ve kahramanlık, doğa sevgisi gibi temaları işler.

İslamiyet öncesi dönemde yazılı edebiyatın temelleri atılmış, yazı diline geçişle birlikte eserlerin yazılı kültüre aktarılması sağlanmıştır. Bu dönem, Türk kültürü ve edebiyatının gelişiminde önemli bir evredir. Bu eserler, Türk edebiyatının ve kültürünün geçmişine ışık tutar ve günümüze kadar gelen önemli bir mirastır. (Chatgpt)